جستار چیست و چه فرقی با مقاله دارد؟+بهترین کتاب‌ها و دانلود نمونه جستارReviewed by Shahin Kalantari on Apr 28Rating: از آن‌جایی‌که بنای جستار روی فردیت نویسنده است، من جستار نویسی را بهترین نوع نوشتن برای تمایز و توسعه و نشر دیدگاه‌های شخصی می‌دانم...
من جستارنویسم و به گمانم جستارنویسی یکی از لذت‌بخش‌ترین کارهای فکری و هنری دنیاست.
تصمیم گرفته‌ام از این پس به‌طور منسجم در مورد جستارنویسی و جایگاه آن در جهان بنویسم.
اما بگذارید اول‌ازهمه با تعریف جستار شروع کنیم. برای تعریف جستار (Essay) بهتر است از تفاوت‌های آن با مقاله (Article) بگوییم.
جستار نوشته‌ای است معمولاً کوتاه و غیرداستانی.
غالباً داری موضوع مشخصی است، اما جستارنویس برخلاف مقاله‌نویس آزادی فرمی و محتوایی بیشتری برای بسط ایدۀ خود دارد.
جستار، پهلو به اثر هنری می‌زند و ساختار خشک و از پیش تعیین‌شدۀ مقاله را ندارد.
ویژگی بارز جستار نمود فردیت و جهان شخصی نویسنده است. جستارنویس آزادانه از دیدگاه‌ها و علایق شخصی خودش می‌گوید؛ آزادی بی‌حدوحصری دارد و می‌تواند تقریباً دربارۀ هر چیزی بنویسد.
من جستار را کوششی آزادانه برای جستجو و شکافتن زیست شخصی و موضوعات دلخواهم می‌دانم.
برخلاف مقاله که نیاز به برنامه‌ریزی و پژوهش و تحقیق دارد؛ جستار غالباً حین نوشتن شکل می‌گیرد. در جستارنویسی ملزم به رعایت چفت‌وبست‌های مقاله‌نویسی نیستیم.
جستار برخلاف مقاله نیازی به ذکر دقیق منبع و مأخذ ندارد، جستار برداشت شخصی نویسنده است از هر آنچه آموخته، و بیان آموخته‌ها با زبان شخصی خودش.
از آن‌جایی‌که بنای جستار روی فردیت نویسنده است، من جستار نویسی را بهترین نوع نوشتن برای تمایز و توسعه و نشر دیدگاه‌های شخصی می‌دانم.
نکتۀ قابل‌تأمل در جستارنویسی این است که نویسنده به دنبال تحمیل دیدگاه‌های خود نیست و فقط بینش تازه‌ای را به ما معرفی می‌کند.
۵۵ کلید برای ورود به دنیای جستار و جستارنویسی
۱
جستار یعنی آزادی عمل؛ در جستار نویسنده می‌تواند از کویر شروع کند، سر از دریا دربیاورد؛ و دوباره ویلان و حیران به کویر برسد.
۲
می‌توان به تعداد جستارنویس‌ها، برای جستار تعریف‌های متنوعی داشت.
۳
جستار بهترین زمین بازی برای نویسنده‌های داستانی و غیرداستانی است.
۴
در جستار، هم می‌توان میل قصه‌گویی و روایت را ارضاء کرد؛ و هم مثل مقاله سراغ داده‌ها و تحلیل‌های منطقی رفت.
۵
جستارنویس می‌نویسد تا کشف کند، تا حین نوشتن بفهد، پس جستار برخلاف مقاله، نقشه و چارچوب از پیش تعین‌شده‌ای نمی‌خواهد.
۶
جستار روش مناسبی برای تازه‌گویی است.
۷
آزادی عجین شده با جستار، نویسنده را از بی‌نقص‌گرایی و پایبند بودن به قراردادها می‌رهاند.
۸
جستار می‌تواند یکی از موثرترین انواع نویسندگی آنلاین و محتوای دیجیتال باشد.
۹
وبلاگ، بهترین مکان نشر جستار در دنیای امروزی است. شبکه‌های اجتماعی بستر لازم برای نشر و مطالعۀ جستار را فراهم نمی‌کنند.
۱۰
در شبکه‌های اجتماعی فقط می‌توان تکه‌هایی از یک جستار را منتشر کرد.
۱۱
جستار بهترین فرم برای نویسنده‌های دوران شتاب‌زدگی و کمبود توجه است.
۱۲
مخاطب اینترنتی شاید حوصلۀ خواندن مقالات جدی را داشته نداشته باشد، اما به احتمال قوی به جستار روی خوشی نشان می‌دهد.
۱۳
جستار جای خوبی برای بازیگوشی‌های نویسنده است. بسیاری از فرم‌های دیگر نویسندگی را می‌توان در دل جستارها آزمود.
۱۴
نقل‌قول‌ها ماهی‌های دریای جستار هستند. مونتنی می‌گوید به خاطر اینکه خودم را بهتر بیان کنم از دیگران نقل‌قول میکنم.
۱۵
گزین‌گویه‌ها یکی از عوامل اصلی زیبایی جستارها هستند. پنداری با هر نقل قول، دیگر نویسنده‌ها را نیز در خلق جستار مشارکت می‌دهیم.
۱۶
بسیاری از جستارها در تحلیل و بررسی یک گزین‌گویۀ خاص شکل گرفته‌اند.
۱۷
در میان نویسندگان معاصر ایران جستارنویس کم داریم.
۱۸
برخی از مهم‌ترین و مشهورترین داستان‌نویس‌های دنیا، جستارنویس‌های خوبی نیز بود‌‌‌ه‌اند. ویکتور هوگو و امیل زولا و آلبر کامو سه تن از مهم‌ترین داستان‌نویس‌های فرانسه هستند که جستارهای تاریخ‌ساز و موفقی نیز نوشته‌اند.
۱۹
شاهرخ مسکوب و محمد قائد از بهترین جستارنویس‌های معاصر ایرانی هستند.
۲۰
نوشته‌های قائد، مصداق درخشان متون میان‌رشته‌ای‌اند. قائد با بهره‌گیری از علوم سیاسی و روانشناسی و ادبیات و تاریخ، بخشی از خواندنی‌ترین جستارهای فارسی را نوشته است.
۲۱
طنز ظریف و درخشان محمد قائد یکی از دلایل اصلی موفقیت جستارهای اوست.
۲۲
جستار، فرمی است که کنش‌گری را برای نویسنده تسهیل می‌کند.
۲۳
جستارنویس خنثی نیست.
۲۴
نویسنده‌ای که به سمت جستارنویسی می‌رود، نقش مهم و تاریخی نویسنده‌ها در رویدادهای اجتماعی را یادآوری می‌کند.
۲۵
ماریو بارگاس یوسا، رمان‌نویس نوبلیست، کماکان هر هفته در روزنامه‌های مهم جهان، جستاری در رابطه با رویدادهای روز می‌نویسد.
۲۶
جستار، بهترین گزینه برای نویسنده‌های تنوع‌طلب است. در هر جستار می‌توان به سراغ موضوع تازه‌ای رفت و الزامی به پیوستگی موضوعی تمام جستارهای یک نویسنده نیست.
۲۷
قلم جستارنویس با دائم‌نویسی و شاخک‌های تیز ورزیده‌تر می‌شود.
۲۸
ساده‌ترین و جزئی‌ترین موضوعات روزمره می‌تواند ایدۀ یک جستار خوب باشد.
۲۹
جستار برخلاف اغلب مقاله‌ها، نوعی اثر ادبی است و می‌تواند جزو آثار ماندگار باشد.
۳۰
جستارها غالباً تاریخ مصرف‌دار نیستند، آنها را می‌توان محتوای سبز دانست.
۳۱
حتی جستارهای وابسته به رویدادها و اخبار نیز، به دلیل فرم هنرمندانه و ادبی‌شان بعدها می‌توانند به عنوان سند و اثری خواندنی مورد بحث و بررسی قرار گیرند.
۳۲
داریوش آشوری یکی از یادداشت‌های کوتاهش را جستارک نامیده بود. پس به نظر می‌رسد، جستار با توجه به ریشۀ لغوی آن که از جستجو و مکاشفه می‌آید، نمی‌تواند چندان کوتاه باشد.
۳۳
هر جستار حداقل باید ۱۰۰۰ کلمه باشد.
۳۴
جستار فرصت مناسبی برای آزمودن نظریات متهورانه و نو است. نطفۀ بسیاری از افکار بزرگ و تاثیرگذار، ابتدا در دل یک جستار بسته شده است.
۳۵
جستار می‌تواند حافظ ارتباط دائمی نویسنده با مخاطبانش باشد.
۳۶
بسیاری از جستارها می‌توانند در گفتگو با مخاطبان و ثبت و بررسی بازخوردهای آنها شکل بگیرند. نسیم طالب برای آزمودن بسیاری از ایده‌هایش از بحث‌ها و جدل‌های توییتری بهره می‌گیرد.
۳۷
اینترنت با پویایی خود در زمینه مشارکت کاربران، یاری‌دهندۀ جستارنویس در نوشتن جستارهای چندبعدی و همه‌جانبه است.
۳۸
جستار، پویایی ذهن نویسنده را حفظ می‌کند. شاید مجال و آرامش نوشتن رمان و کتاب‌های بلند برای هر نویسنده‌ای فراهم نشود، اما جستار را می‌توان در دل تمام گرفتاری‌ها نیز به سامان رساند.
۳۹
جستار، آزمایشگاه ایده‌هاست.
۴۰
جستارنویسی یکی از بهترین روش‌ها برای برندسازی شخصی با نوشتن است.
۴۱
در جستار، نویسنده می‌تواند خودخواه باشد، دیوانگی کند، قربان صدقۀ خودش برود و کماکان توسط خواننده پذیرفته بشود.
۴۲
برای ترویج عقاید تازه و ارزشمند می‌توان به قالب جستار متوسل شود.
۴۳
می‌توان به صورت گروهی دربارۀ یک موضوع خاص به جستارنویسی پرداخت. مثلاً گروهی که دغدغۀ ترویج کتاب‌خوانی دارند، جنبش جستارنویسیِ اهمیت کتاب را راه‌اندازی کنند.
۴۴
حتی فعالان و متخصصان دیگر حوزه‌ها هم می‌توانند در جستارنویسی طبع‌آزمایی کنند، تجربیات آنها می‌تواند برگ برندۀ جستار آنها باشد، و کمبود مهارت نویسندگی‌شان را تا حدی پوشش دهد.
۴۵
جستارنویسی، بهترین روش برای تفکر مکتوب است.
۴۶
جستارنویس باید به تفکر نقادانه و سنجشگرانه‌اندیشی مجهز باشد. وگرنه نتیجۀ کارش مملو از لفاظی خواهد بود.
۴۷
جستارنویسی، یکی از بهترین روش‌ها برای چشیدن طعم حقیقی نوشتن است.
۴۸
استعاره‌ها و تمثیل‌ها می‌توانند برگ برندۀ یک جستار خوب باشند.
۴۹
گاهی استعارۀ تازه، برای بنا کردن یک جستار تازه کافی است.
۵۰
تسلط کلامی و دامنۀ واژگان گسترده از مهم‌ترین دلایل موفقیت یک جستارنویس است.
۵۱
تبدیل جستارنویسی به یک حرفه، نیازمند سال‌ها کار منظم و بازاریابی از طریق محتواست.
۵۲
دنیای امروز بیش‌ازپیش به جستارنویس‌ها نیاز دارد. جستارنویس با ساده کردن مطالب پیچیده‌تر و رنگ‌آمیزی آنها با فنون ادبی و هنری، به ترویجِ ایده‌های مهم در میان عموم مردم می‌کوشد.
۵۳
سادگی جستار به معنی بی‌مایگی آن نیست. توان جستارنویس در ساده‌سازی، از قدرت او در فهم چیزهای پیچیده نشئت می‌گیرد.
۵۴
بهترین ایده‌های جستارنویسی را می‌توان حین آزادنویسی آشکار کرد.
۵۵
جستارنویسی انگیزۀ نوشتن را در نویسنده حفظ می‌کند.
+به گمانم پیشگفتار مجموعه جستارهای نشر گمان (در باب دوستی) نیز دارای نکات کلیدی و مهمی است؛ صفحۀ اول آن را با هم بخوانیم:
بخش مهمی از تاریخ جستارنویسی، خودِ جستارهایی‌ست در باب چیستیِ فرم جستار.
دانلود یک نمونه جستار کوتاه از بیژن نجدی:
لینک دانلود مستقیم جستاری از بیژن نجدی
برای آشنایی بیشتر با جستارنویسی لینک‌های زیر را به شما پیشنهاد میکنم:
جستار چیست؟ + ۲۰ موضوع جذاب برای جستارنویسی
بخش‌هایی از برخی مجموعه جستارهایی که در قالب کتاب منتشر شده‌اند:
خاطرات خاطرات و فراموشی | محمد قائد
شکاریم یکسر همه پیش مرگ | شاهرخ مسکوب
در سوگ و عشق یاران | شاهرخ مسکوب
کتاب درهای نیمه‌باز | خلاصه و مرور کتاب
این هم مثالی دیگر: چهار جستار روایی | مرور کتاب و گزیده‌هایی از آن
اگر به خودم برگردم | مرور کتاب+بخش‌های برگزیده
اگر می‌خواهید جستارنویس بشوید احتمالاً صفحۀ زیر برای شما مفید باشد:
لینک وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌های برخی از بهترین جستارنویس‌های ایرانی:
کانال مدرسه آنلاین نویسندگی در تلگرام
شاهین کلانتری در تلگرام | اینستاگرام | توییتر | ویرگول | لینکدین
30 دیدگاه. دیدگاه جدید بگذارید
سلام. عالی بود به شما تبریک میگم. رسا، دقیق و برانگیزاننده
برقرار باشی حامد گرامی
[…] جستار چیست و چه فرقی با مقاله دارد؟+بهترین کتاب‌ها و دا… […]
دو روز پیش که اولین جستار وبسایتم رو می نوشتم اولش با یک تیتر دیگه شروع کردم و می خواستم موضوع رو یه جور دیگه توضیح بدم. بعد در حین نوشتن دیدم که محتوا داره تغییر می کنه و این اون چیزی نبود که در ذهن من بود. برای همین مجبور شدم تیتر رو تغییر بدم. بله در حین نوشتن اون مطلب بود که فهمیدم موضوع از یه قرار دیگه بوده. احتمالاً من هم امروز یه پست راجع به تغییر محتوای جستار در حین نوشتن اون با توجه به اون تجربه بنویسم.
چه جالب.
زنده باد فاطمۀ عزیز.
من هم دو روزه که وب سایتم رو راه اندازی کردم بالاخره. علاقهء خیلی زیادی هم به جستارنویسی دارم و تصمیم دارم در وب سایتم به جستارنویسی بپردازم. چون ذهنم پر از تفکرات و ایده های مختلفه و از بچگی دوست داشتم یک تریبون بهم میدادن که راجع به افکارم با همه حرف بزنم و الان حدود سیزده ساله که از طریق اینترنت دارم این کار رو میکنم. ولی از این به بعد با وب سایتم به صورت حرفه ای تر این کار رو دنبال خواهم کرد.
سلام فاطمه جان
بهت تبریک میگم.
سایتت عالی شده. گرافیک زیبا و خوبی داری.
بهت لینک هم دادم تو برگۀ دوستان من.
به امید درخشش تو
خیلی خیلی سپاسگزارم
“محقق به هیزم و خاکستر توجه دارد و جستار نویس به آتش.” یعنی جستارنویس شرح ماوقع می دهد و به علت و معلول و نتیجه کاری ندارد (البته شاید). آدمک دنیای شما هم به شدت غرق تماشای شعله های آتش است.
و اما در ادامه… وقتی اسم یک بانو را در میان بهترین جستار نویسها دیدم چقدر به خودم بالیدم. به خانه اش سر زدم چقدر خوب نوشته بود که باید وقتی بگذارم و آنها را بخوانم. چند مطلبی را خواندم و می خواستم کامنتی بگذارم به شکل و سیاق کامنتهای همیشگی ولی هر چه تلاش کردم نتوانستم. هر آنچه که من می خواستم احساس کنم و بنویسم این بانوی فرهیخته خود نوشته بود و چیزی جز تعریف و تمجید برای من باقی نگذاشت. آنقدر عاشقانه و شاعرانه نوشته بود که دیگر جائی برای عاشقانه ها و شاعرانگی های من نبود. به قول خودش “زن بودن خرق عادت است و دست و پا زدن برای اثبات خویشتن” البته فقط من و او و ما می دانیم که چه معنایی در این جمله خفته است و نامحرمان از آن بی خبر. ما سمیعیم و بصیریم و خوشیم – با شما نامحرمان ما خامشیم. البته این شعر رو بزارین به حساب گله های زنانه و سخت زن بودن در این دنیای به ظاهر مدرن.
درود بر عصمت عزیز و نازنین
ذوق و سلیقۀ شما همیشه برام تحسین‌برانگیزه.
سلام آقای شاهین عزیز، چطور باید مطالبارو ویرایش کنم؟امروز که اولین پستم رو گذاشتم بر من سخت گذشت سخت گذشتنش مسئله ای نیست میخوام راهشو یاد بگیرم؟
آرزو جان. مطالب خودش جمع مطلبه. مطالبارو جمع در جمعه و غلطه.
سخت هست آرزو جان، ولی تحمیل همین سختیه که ما رو رشد میده.
کجا منتشر کردی مطلبت رو؟
سلام مجدد، من تو سایت شما خیلی خوندم که باید بتونیم ادبی تر بنویسیم و محاوره ای نباشه اما من احساس کردم که اینطوری راحت تر هستم اما انگار مسئله داره این جور نوشتن!
تو وبلاگم janedell.blog.ir
آرزو جان
کتاب بخون، خیلی هم بخون.
بعد میفهمی برای یادگیری نویسندگی چرا باید به زبان نوشتار بنویسیم، نه زبان گفتار.
سلاااام؛خداقوت
میشه گفت که جستار نویسی یعنی پریدن از شاخه ای به شاخه ی دیگست؟
نه. این تعریف درست و کاملی از جستارنویسی نیست.
سلام، من این مطالبای در مورد جستار نویسی رو خوندم خیلی خوشم اومد و خوب که ریز شدم دیدم من هر روزه در حال جستار نویسی ام بدون اینکه خودم آگاه باشم و اکثرا افکار و احساسات و عقاید خودم رو در مورد اتفاقات میگم تا اینکه بشینم جز به جز خاطره رو بنویسم، سوالم اینه که جستار نویسی چه فایده ای میتونه داشته باشه فقط تخلیه درونیات نویسنده هست و شاید هم نکته گیری مخاطب از متن و به کار گرفتن آن در زندگیش آیا فایده دیگه ای هم داره؟
شاهین جان معادل انگلیسی جستار و جستارنویسی چیست؟
برام جالبه که بدونم
سلام جویان عزیز
جستار: essay
جستارنویس: essayist
[…] از اینکه به تعریف جستار بپردازیم، بیایید متنی را باهم […]
[…] به خودم برگردم» عنوان کتابی است که ده جستار دربارۀ پرسه در شهر نویسنده‌ای جوان را در خود جای داده […]
[…] در پست جستار چیست و چه فرقی با مقاله دارد؟ به تفاوت‌های جستار و مقاله اشاره کرده […]
[…] کن که می‌خواهی جستار تازه‌ای بنویسی. وقتی با سیستم متصل به اینترنت و […]
منتظرم این مطلب رو ادامه بدی
خیلی جالب شد برام.
یعنی من یک جستار می‌نویسم گاهی که تبدیلش میکنم به مقاله؟ یا جستار فقط؟
چون تحقیق میکنم میشه مقاله یا مقاله نیست بلکه یک جستار که توش برنامه می‌ریزه آدم؟
علیرضا جان
اونچه که میگی هم جستار محسوب میشه فکر کن.
جستار به این معنی نیستکه براش تحقیق نمیکنیم، به این معنیه که ما تحقیقات رو از منظر شخصی خودمون بازگو میکنیم.
سپاس فراوان از پاسخ شاهین عزیز
بیشتر راجعبه این موضوع بگو شاید تونستم راحتتر بنویسم
گیر کردم اصلا همش به صفحه نگاه میکنم موضوع هم میاد ولی نمیتونم بنویسم. فکر کنم خوردم به صفحه سفید. :/
یه تکنیکی رو بهت یاد میدم مثل باقلوا بنویسی.
با اشتیاق منتظرم:)
سلام
خیلی ممنون بابت مطالب جالب، مفید و بسیار کاربردیتون. این نوشته تون عالی بود. لطفا بیشتر در مورد جستار بنویسید.
موفق باشید
سلام حسین جان
حتماً.