مسابقه نویسندگی | نظر جعفر مدرس صادقی

«مدتی این مثنوی تاخیر شد»، بنابراین شرمسارم!
برویم سراغ اصل کار:

هزار سال پیش که کار و سرگرمی من شرکت در مسابقات داخلی و خارجی کاریکاتور بود، هر سال توی صد تا جشنواره ریز و درشت شرکت می‌کردم.

طی آن سال‌ها سی‌چهل‌تایی هم جایزه بردم، که بعضی از آن‌ها قدری هم ارز فرنگی نصیبم کرد. حتی یکبار جایزۀ هزاردلاری‌ام را به برادرزادۀ مادرم قرض دادم تا آلت موسیقی بخرد و شادی بخش مجالس شما باشد!

اما از یک جایی به بعد جایزه‌بازی از سرم افتاد. رفتم سراغ روزنامه‌نگاری، و البته این یکی هم از چشمم افتاد. تا رسیدم به اصل نوشتن، و این‌جا با خودم عهد کردم که پا توی هیچ مسابقه‌ای نگذارم. حرف نادر ابراهیمی هم به دلم نشسته بودم: احساس رقابت احساس حقارت است.

بعدها که با مفهوم عزت نفس آشنا شدم، نظر محمدرضا شعبانعلی مرا در مسابقه‌گریزی را مصمم‌تر هم کرد:

اگر فکر می‌کنم کاری ارزش دارد، باید به قضاوت خودم احترام بگذارم و آن را ارزشمند بدانم.

اگر هم ارزش ندارد، آیا اگر دیگران به اشتباه آن را ارزشمند بدانند، چیزی به دستاوردهای من خواهد افزود؟

حالیا فکر می‌کنم از هر مسابقه و رقابتی، در هر سطح و اندازه‌ای، جز افزایش تشویش و استرس، چیزی دست ما را نمی‌گیرد.

بارها برایم پیش آمده که از من دربارۀ مسابقات نویسندگی پرسیده‌اند، یا مشورت خواسته‌اند تا کار بهتری را برای مسابقه بفرستند. من بلافاصله دستشان را سرد کرده‌ام و یک خروار هم در نکوهش مسابقه‌بازی نوشته‌ام.

باری، به این بهانه می‌خواهم تکه‌ای از یکی از مصاحبه‌های جعفر مدرس صادقی را نقل کنم که ساده و هوشمندانه به نقد جوایز ادبی پرداخته:

«اصلاً نمی‌فهمم به چه درد می‌خورد. جایزه به یک احساس رقابت دامن می‌زند که برای نویسنده خیلی وحشتناک است. جایزه فقط به درد بچه‌ها می‌خورد. یک بچه محصل هفت هشت ساله یا ده دوازده ساله با یک ستاره یا یک علامت صدآفرینی که خانم معلم توی دفترش می‌چسباند، ذوق می‌کند و خیلی هم خوب است که ذوق کند و نتیجه هم می‌دهد. بچه‌ها را به این ترتیب تشویق می‌کنیم (و گول می‌زنیم) تا مشق‌های خودشان را خوش‌خط‌تر بنویسند و به حرف معلم گوش کنند. هر بچه‌ای توی این سن و سال دوست دارد روی بچه‌های دیگر را کم کند و این جایزه باعث می‌شود که بهتر کار کند و بچۀ خوبی باشد. اما آن نویسنده‌ای که می‌رود بالای سن و از هیئت داوران تشکر می‌کند که به او جایزه داده‌اند و به این وسیله او را از نویسنده‌های دیگر بهتر و برتر دانسته‌اند، دارد بابت چی از آن‌ها تشکر می‌کند؟ آن جایزه‌ای که آن‌ها به او می‌دهند به اثر او معنی می‌دهد یا آن کاری که خودش کرده است؟ هیئت داوران با این جایزه او را فریب می‌دهد و نویسنده به این بازی تن داده است و آمده است روی سن. شاید دارد توی دلش به ریش هیئت داوران می‌خندد. آخه نویسنده اگر نویسنده باشد خوب می‌داند که توی این کار هیچ رقابتی در کار نیست و نمی‌تواند باشد. هیچ نویسنده‌ای از نویسندۀ دیگری بدتر یا بهتر نیست. هر نویسنده‌ای دارد برای خودش یک کاری می‌کند که هیچ ربطی به کار نویسنده‌های دیگر ندارد. این که ما کار چندتا نویسنده را بگذاریم کنار هم و با هم مقایسه کنیم و تصمیم بگیریم که کدامشان بهتر از همه است فقط یک جور تفنن و سرگرمی و وقت‌گذرانی بیهوده است که به هیچ دردی نمی‌خورد. به درد نویسنده نمی‌خورد. شاید به درد هیئت داوران و بازارگرمی بخورد، اما به درد نویسنده نمی‌خورد.

جایزه فکر می‌کنم هیچوقت نمی‌تواند برای همه قابل احترام و پذیرفتنی باشد. برای این که جایزه همیشه دو طرف دارد: یکی طرف که برنده است و یک طرف که بازنده است. آن طرف که برنده است راضی است و آن که بازنده است ناراضی. توی هر مسابقه‌ای هم به همین ترتیب است. و مسابقه هم فقط برای سرگرمی و وقت گذرانی است. سرگرمی و مسابقه هیچ بد نیست و خیلی هم خوب است، اما ادبیات منزلتش خیلی بالاتر از این حرف‌هاست که آلودۀ این مباحث بشود. توی فوتبال شما می‌توانید طرفدار یک تیم باشید و از بردن و باختن یک تیمی خوشحال و ناراحت بشوید، اما توی ادبیات نه تیمی در کار است و نه هیچ برنده و بازنده‌ای. هیچ مسابقه‌ای هم در کار نیست. خیال شما را راحت کنم. همه بازنده‌ایم.» (نقل از ماهنامه تجربه | شماره ۳۳ | آذر ۹۳)

 احتمالاً بعد از مطالعۀ این نوشته، مطلب زیر هم برای شما سودمند باشد:

دربارۀ بازخورد گرفتن برای نوشته‌ها

چند پیشنهاد دیگر:

نقشه راه نویسندگی

دوره‌های حضوری و آنلاین نویسندگی و تولید محتوا

 شاهین کلانتری در مدرسه نویسندگی | تلگرام | اینستاگرام | توییتر | ویرگول | لینکدین