چگونه بهتر کار کنیم؟ | الفبای برنامه‌ریزی روزانه

من از نوجوانی کار کرده‌ام. حتی در سه سال اول کارم، حقوق کارمندی خوبی هم نصیبم می‌شد. اما همیشه عذاب وجدان داشتم، گمان می‌بردم کاری که می‌کنم کار واقعی نیست. انگار که گوشه‌ای لم داده بودم و شکنجۀ دیگران نگاه می‌کردم و خجالت‌زده از شکنجه‌نشدنِ خودم، به این فکر می‌کردم: اگر واقعاً کار می‌کنم، پس چرا به اندازۀ دیگران زجر نمی‌کشم؟ یا اگر زجر می‌کشم چرا نمی‌توانم آن را احساس کنم و مانند همکارانم ناله سر کنم؟

در طول سه سالی که کارمند روزنامه بودم، در تمام چهار طبقۀ آن ساختمان عریض و طویل، در میان ده‌ها نفری که صبح تا شب بین طبقات پرسه می‌زدند، تقریباً حتی از زبان یک نفر هم نشنیدم که با علاقه از کارش بگوید.

آیا پول درآوردن از یک کار باید توام با زجر کشیدن باشد؟

۱

چرا کار کردن؟

لفظ کار را می‌پسندم. حرف کار که می‌شود یاد همکاری دل‌آزار با دیگران و انتظار طاقت‌فرسای حقوق ماهانه نمی‌افتم.

کار کردن فرصتی برای معنی دادن به زندگی است.

طوری کار کن تا کار از تو معنای دیگری بگیرد.

۲

اولین گام من برای بهتر کار کردن

هر وقت دربارۀ کارهایم بیشتر می‌نویسم بهتر کار می‌کنم. ماجرا به این ترتیب است که فایل هزارکلمه را باز می‌کنم و شروع می‌کنم به نوشتن دربارۀ کارها.

مثلاً اینجوری:

خب، الان باید با کدام کار شروع کنم؟ نوشتن پست شاهین‌بلاگ. نه اول بگذار بروم سراغ یکی از اولویت‌های سخت‌تر. وای! یادم رفته بود که باید متن مجله را آماده می‌کردم. نه نه عجله نکنم. بنا بود کارهای مهم و غیرفوری را در اولویت بگذارم. نباید مدام به دام کارهای فوری (فرقی نمی‌کند مهم و غیرمهم) بیفتم. چون اینجوری تا ابد هم فرصت انجام کارهای مهم و غیرفوری پیش نمی‌آید.

راستش هیچی به اندازۀ این مدل برای دسته‌بندی کارها به آدم کمک نمی‌کند. البته من که هر روز کارهایم را در در پنجرۀ آیزنهاور نمی‌نویسم. اما همیشه در مرور فهرست کارها با نگاهی به مدل آیزنهاور کم و کیف فعالیت‌هایم را می‌سنجم.

در پنجرۀ آیزنهاور کارها به چهار بخش مختلف تقسیم می‌شود:

۱)  مهم و فوری

۲) مهم و غیر فوری

۳) غیرمهم و فوری

۴ )غیرمهم و غیرفوری

۳

برای خوب کار کردن نیازمند تنهایی هستیم. اما گیریم که همۀ خلایق را از دوروبر خودمان تاراندیم، با موبایل چه‌کار کنیم؟

قبلاً به این تندی نظر نمی‌دادم، اما حالا مطمئنم: اینستاگرام جای آدم‌های بیکار است.

یا بهتر است کمی حرفم را تعدیل کنم: اینستاگرام جای آدم‌هایی است که هنوز دقیقاً نمی‌دانند که می‌شود کارهای بهتری هم کرد.

البته که توجه دارید من دارم تجربۀ محدود خودم را تعمیم می‌دهم، پس امیدوارم چاکران و مقلدان گری وی خرده نگیرند که حضرت واینرچاک فرموده کار یعنی اینستاگرام و اگر روزی صد تا استوری نمی‌گذارید ول معطلید.

بله، من هم گری وی را دوست دارم، برای فعالیت در اینترنت از او ایده‌های زیادی گرفته‌ام. اما ذوب شدن در توصیه‌ها و رفتارهای گری وی یا هر کس دیگری را مغایر با شکل‌گیری شیوۀ کاری متناسب با فردیتم می‌دانم.

حالیا، من به شاخصی رسیده‌ام که برایم جالب است:

هر وقت که در اینستاگرام فعالیت کم‌تری دارم، یعنی سرگرم کارهای بهتری هستم؛ بدون هیچ فشاری به خودم برای اینستاپرهیزی، ذهنم چنان درگیر کارهای دیگر می‌شود که اینستاگرام پاک از یادم می‌رود.

نتیجه: برای دوری از اینستاگرام لزومی ندارد که ارادۀ زیادی خرج کنیم یا از اپلکیشن‌های قفل‌کننده و سایر ابزارها استفاده کنیم. فقط کافی است برای خودمان کارهای بهتری بتراشیم. کارهایی به مراتب‌ جذاب‌تر از پرسه‌زدن در اکسپلور اینستاگرام (با به قول برخی: اینیستاگرام).

۴

من چگونه کار می‌کنم؟

ایده‌آل من این است که اوقات روزانه‌ام به دو بخش آفلاین و آنلاین تقسیم شود. ساعاتی برای خلق کردن باشد، و ساعات دیگری برای منتشر کردن. و به برکت کرونا مجال پایبندی به این شیوه بیش از پیش فراهم شده.

از قوانین ساعات آفلاین:

باید طبق برنامه‌ای که از شب قبل تعیین کرده‌ام کار کنم.

موبایل باید کاملاً بی‌صدا یا خاموش باشد؛ ترجیحاً بیرون از اتاق.

جلوی وسوسۀ انتشار سریع نوشته‌هایم را بگیرم. ساعات خلق فقط برای تمرکز و تولید است.

در همین رابطه:

ساعت نشر و ساعت خلق

۵

بین دو نوع کار تفاوتی جدی و ریشه‌ای وجود دارد.

نوع اول: کارهایی مثل انواع مختلف کارمندی در ادارت و سازمان‌ها یا فروشندگی و مغازه‌داری و…  (از کار در بانک و بیمه گرفته تا آرایشگری و بقالی)

نوع دوم: کارهایی مثل نویسندگی، طراحی، کارآفرینی، تولید محتوا و… (هر کاری که اولویت اول ما در آن خلق چیزهای تازه است.)

میزان تشویش و ناامنی دومی به‌مراتب بیشتر از اولی است، هر چند در ظاهر شاید اینطور به نظر نرسد. بحث فقط بر سر امنیت مالی نیست. این فرع بر اصل ماجراست.

گروه دوم را کارهای خلاقانه می‌نامیم.

امیل سیوران می‌گوید:

فکر کردن، تیشه به ریشه زدن است، تیشه به ریشۀ خود زدن. دست به کاری زدن خطر کمتری دارد. عمل، فضای میان چیزها و ما را پر می‌کند، در حالی که تفکر این فضا را به طرز خطرناکی افزایش می‌دهد.
…. تا وقتی به ورزش یا کار دستی مشغولم، خوشبختم، لبریز از خوشبختی‌ام. به محض اینکه از آن دست می‌کشم، دچار سرگیجۀ ناجوری میشوم و تنها آرزویم خالی کردن میدان برای همیشه است. (نقل از قطعات تفکر)

کار خلاقانه، در هر صورت با هزار تشویش مختلف همراه است.

از مصائب کار خلاقانه:

با هزار انتخاب طرفی (هر انتخاب انرژی زیادی می‌گیرد)

تشویش خلق کردن چیزهای نو (مدام با کلیشه‌ها کلنجار می‌روی)

هیچ چیزی به نظرت بسنده نیست (مدام احساس ناکافی بودن داری)

معیارهای اندازه‌گیری دقیق نیست (نمی‌دانی دقیقاً طبق چه شاخصی و چه زمانی باید از دستاوردت رضایت داشته باشی)

به صبر و دورنگری نیاز داری (معمولاً زود نتیجه نمی‌گیرد، و گاهی باید سال‌ها صبر کنی. این را قیاس کنید با حقوق ماهیانه یا نسبتتاً تضمین‌شدۀ گروه اول)

آزمون و خطا بسیار است و اغلب باید از شکست آموخت (هر کسی تاب شکست‌های متعدد را ندارد. این ممکن است به خدشه‌دارشدن عزت نفسِ نیم‌بند ما منجر شود)

این وضعیت برایتان آشنا نیست؟

بسیاری از آدم‌های گروه اول وقتی از فضای کاری سرشار از روزمرگی‌شان خسته می‌شوند به دنیای ظاهراً شیرین کارهای خلاقانه روی می‌آورند، اما بعد از مدتی چنان دچار خمیازه و کسالت و بیهودگی می‌شوند که اگر در توانشان باشد باز به کار قبلی برمی‌گردند یا اصلاً دیگر سراغ هیچ کاری نمی‌روند. (در حالت اول که قضیه روشن است. حالت دوم اما فقط در صورت تمکن مالی قابل اجراست، این افراد دیگر کلاً دست به هیچ کاری نمی‌زنند. یا با کارنماها وقت تلف می‌کنند.)

۶

کار یا کارنما؟

به سیاق چسباندن «نما» به کلماتی مثل تماشگر و برخی چیزهای دیگر. کارها را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد، کار و کارنما. کارنما ظاهر کار دارد، اما در اصل نوعی اتلاف‌وقت است.

مثال‌هایی از کارنماگرها!

افرادی که کارهای بیهوده را به عنوان وظیفه‌ای خطیر تلقی می‌‌کنند.

افرادی که مدام توی اینترنت پرسه می‌زنند به این بهانه که کارشان به فضای دیجیتال گره خورده است.

افرادی که مدام پای تلفن هستند چون حس می‌‎کنند با از دست دادن حتی یک تماس ممکن است کل کارشان به خطر بیفتد.

افرادی بدون استراژی و دیدگاه خاص به کار که فقط خودشان را به برخی کارها مشغول می‌کنند.

و شیفتگان برگزاری جلسات.

معتاد به کار بودن بد نیست. اما معتاد به کارنما بودن قطعاً اتلاف عمر است.

۷

جزییات برنامۀ روزانۀ من

برنامۀ روزانه‌ام را هر شب می‌نویسم. پایۀ یک روز خوب را باید از شب قبل بنا کرد.

لیست کارهای روزانۀ من که در دفتری عادی نوشته می‌شود (که سررسید نیست) شامل دو ستون است:

کارهای ثابت و کارهای موقت

کارهای ثابت فهرستی از تمام کارهایی است که می‌خواهم هر روز انجام بدهم. (از جمله عادت‌های شخصی و  امور ثابت شغلی)

کارهای موقت هم که تکلیفش روشن است. صد البته که فهرست کارهای موقت را به طور کامل نمی‌توان از شب قبل نوشت، و طی روز چیزهایی به آن اضافه می‌شود.

نمونه:

البته پیشنهاد جدی من این است که نگذارید تعداد کارهای هر ستون بیش از ۷ عدد بشود.

۸

چند پیشنهاد:

۱) از انجام کاری که دوست داریم شرمسار نباشیم. اینکه دیگران به خاطر شغلشان شکنجه می‌شوند تقصیر ما نیست. باید به یاد داشته باشیم که پرداختن به علایق تضادی با کسب‌ درآمد و حتی کسب درآمدهای کلان ندارد. مسئله اصلی ارزش‌آفرینی است. اگر با پرداختن به علایقمان می‌توانیم خلق ارزش کنیم، پس پول خوب نوش جانمان. خوب پول درآوردن مستلزم تحمل شکنجه و مرارت نیست. اتفاقاً وقتی صرفاً به خاطر پول از علایقمان دور می‌شویم و به کارهای بی‌ربط می‌پردازیم، نتیجه جز فرسودگی و عدم موفقیت نیست.

۲) برای بهتر کار کردن باید انضباط و سخت‌گیری داشت. پرداختن به کار موردعلاقه به معنی شل و ول بودن و کار تفننی نیست. باید مدیر سخت‌گیر اما مهربان خودمان باشیم.

۳) ممکن تمام نقشه‌های ما برای بهره‌وری بیشتر ده‌ها بار شکست بخورد. اما این نباید دلیل توقف ما یا ناامیدی‌مان از برنامه‌ریزی و افزایش عملکرد باشد. ما باید کماکان باید برای پیدا کردن بهترین راه بهبود کارایی و اثربخشی خودمان بکوشیم.

و نکته پایانی:

من فکر می‌کنم افزایش کیفیت کار کردن هر کسی به‌طور محسوسی با کم شدن تعداد جلسات او در ارتباط است:

یک توییت:

به نظر من
رشد حرفه‌ای ما
از زمانی آغاز می‌شود که
به جای جلسه‌بازی
محتواسازی را
شروع می‌کنیم.#تولیدمحتوا

— شاهین کلانتری (@shahinkalantary) May 18, 2020

پیشنهاد:

کار خلاقانه در خانه