واژه‌ها علاوه بر معنای لغت‌نامه‌ای می‌توانند می‌توانند یک خروار معنی شاعرانه، فلسفی، روانشناسانه، فیلسوفانه، بدبینانه، خوش‌بینانه و غیره هم داشته باشند. طنزنویس‌ها از این قالب بیش از سایر نویسندگان استفاده می‌کنند. چند نمونه از نوشته‌های رسالۀ ده فصل عبید زاکانی را بخوانید:
الدنیا: آن‌جا که هیچ آفریده در او آسایش نبیند.
الفکر: آن‌چه مردم را بی‌فایده بیمار دارد.
دارالتعطیل: مدرسه.
«فرهنگ شیطانِ» آمبروز بیرس هم یکی از بهترین نمونه‌های این نوع لغت‌نامه‌هاست. چند مثال هم از این کتاب بخوانیم:
آینده: به دوره‌ای زندگی گویند که در آن کار و کاسبی ما پررونق، دوستان‌مان یکدل و یکرنگ و خوشبختی‌مان حتمی است.
تبریک: حسادت مؤدبانه
خارپشت: کاکتوس عالم حیوانات
خانه: آخرین پناهگاه؛جایی که سرتاسر شب به روی شما باز است.
قطعۀ ادبی: در ادبیات به نوشته‌ای گویند که نویسندۀ ان قابلیت به پایان رساندنش را نداشته باشد.
شاید بد نباشد به این مطلب و کامنت‌های آن هم نگاهی بیندازید: نوشتن چیست
چرا این تمرین برای افزایش دایره لغات مفید است؟
با لغت‌نامه‌نویسی روی واژه‌ها حساس‌تر می‌شوید و به ریشه و معنای آنها بیشتر توجه می‌کنید.
ضمن اینکه با این تمرین ذوق شما در برخورد خلاقانه با کلمه‌ها افزایش می‌یابد.
با این مقدمه می‌خواهم بروم سراغ کتاب «واژه‌نامۀ ادبی» از زنده‌یاد احمد عزیزیِ شاعر. این کتاب را انتشارات روزنه در سال 1375 چاپ کرده و الان نشانی از آن در بازار موجود نیست. ذوق‌ورزی شاعر در نوشتن این لغتنامه قابل اعتناست. حیفم آمد پاره‌ای از نوشته‌های این کتاب را اینجا نقل نکنم:
31 پاسخ
سلام کتاب واژه نامه ابدی رو از کجا میتونم تهیه کنم؟ هر جا که میگردم گفتن که موجود نیست اگه جایی رو میشناسید لطفا معرفی کنید
ممنون از مقاله مفیدتون.
درود
متاسفانه موجود نیست.
جذاب و متفاوت. با خوندنش با خودت فکر می کنی نویسنده در دنیای دیگری می زیسته.
سیب: عامل کشف گرانش، برند شرکت آیفون، یکی از هفت‌سین، قلب سرخ درخت، هتل کرم‌ها، تندیس سلامت، رفیق موز در ساندیس، پرچمدار سرکه پس از انگور
سلام
معرکه بود !
ممنون از شما آقای کلانتری
خواهش میکنم. برقرار باشید.
چقدر خوندن این معانی خلاقانه برام جالب بود.
منم قبلن این تمرین رو داشتم ولی خیلی وقته انجامش ندادم.
فکر میکنم از اون تمریناست که به افزایش خلاقیت ذهن ما خیلی کمک میکنه.
سپاس استاد گرامی
حتمن انجامش بدید فاطمه جان.
سلامت باشید.
چقدر لذت بخش بود برام خوندن این مطلب،هنوزم لبخند روی لبام دارم.چقدر میشه خلاق بود تو نوشتن.منم یه کلمه رو نوشتم.
بهار:جشن تولد جوانه ها، مهمانی شکوفه ها، رستاخیز گل ها،موعد دیدار باران و چمنزار،فصل تق و لق شدن مدرسه ها،فصل آب رفتن قد شب ها ، موعد قدکشیدن روزها،فصل چادر به سر کردن درختان
زیبا نوشتید.
چه جالب بود برام ، من خیلی وقتها درون ذهنم از این کلمه ها رد میشن ولی توجه نمیکنم با خودم میگم خب الان بیان کنم مسخره ام میکنن …
دوست دارم یه چند مثال بگم
ماشین لباسشویی: حمام لباس ها ؛ کشتی گرفتن لباس ها با هم
وقتی دولباس رنگی و سفید مخلوط باشند ضربه های لباس های رنگی به جان لباس های سفید ورنگی شدن .
عقربه های ساعت: راه رفتن روی کره ی زمین ، دور خودمون چرخیدن وگیج خواب شدن .
آفرین. جالب نوشتید.
نمی توانم بیان کنم چقدر از خواندن این مطلب شگفت زده شدم. گویی از خواب بیدار شدم و خود را در دنیایی تازه یافتم.
چقدر عالی بود
ممنون استاد عزیز
چقدر میشود لغتنامه ساخت!
سلام
یه دفتر یا یه فایل ورد برای این کار کافیه.
بسیار زیبا و شور انگیز، با خواندن هر کلمه اش لبخند روی لب های پهن تر میشد. ممنون استاد عزیز بابت گذاشتن این مطالب مفید. حیف که حسرت داشتن این کتاب رو باید تو ی سینه مون نگه داریم.
ارادتمندم ندا خانم گرامی
شاد و سلامت باشید.
خیلی جالب بود ودلنشین
منم یه واژه ای رو بر اساس ذهنیات خودم معنی کردم.
بوسه؛شاهکارِ حس لامسه،پیامبر عشق،آیه مهر
اکسیر عیش،آخرین توشهء سفر فرزند…
زنده باد
شما بسیار خوش ذوق و خلاق هستید.
تصمیم گرفتم منم دایره المعارف خودم رو درست کنم.
اما استاد آیا این کار به گسترش دایره لغات کمک میکنه یا فقط برای ارتباط ما با واژه ها مفیده؟ البته به نظرم در هر دو مورد موثره. به خصوص که کلا بهانه ای برای نوشتنه
به افزایش دایره لغات خیلی کمک میکنه زینب عزیز.
فقط کافیه امتحان کنید.
عجب تمرین جذابی عاشقش شدم
عالی بود استاد عزیز. کلی لذت بردم و برام خیلی مفید بود. 🙏🙏🙏
موردی هست که به نظرم جالب آمد.
فتوسنتز: دو نوع دارد.
گیاهی: مواد معدنی را جذب کرده و با کمک نور غذا سازی می کند.
انسانی: مواد غذایی را خورده، سپس جلوی نور دراز می کشد.
راستش رو بخواید استاد، از یه گفتگوی سر میز ناهار نشات گرفته…
بله خودم نوشتم
زنده باد. عالی.
شنیدن و یا خوندن واژه نامه‌ی ابدی منو سر جام نگه می‌داره و نمی‌زاره تکون بخورم.
اولش نمی‌دونستم که این کتاب چاپش موجود نیست. حسابی توی کتابفروشی‌ها گشتم و بعد متوجه شدم که ای داد، هیچوقت پیداش نمیکنم. با این حال امید دارم که چنین هدیه‌ای از شوق و عشق به نثر فارسی به نسل‌های بعد انتقال پیدا کنه. امیدوارم از بین کسایی که این کتاب رو دارن یه نفر اون رو به پی‌دی‌اف تبدیل کنه و یا اینکه روی چاپ دوباره‌ی اون سرمایه‌گذاری کنه. در نهایت آدمی به امید زنده‌ست…
سلام آقای کلانتری
چقدر این مطلب شما دلنشین و مفید بود و این واژه‌ها با معنی جدیدشان چقدر جذابتر شده بودند، صد حیف که این کتاب دیگر موجود نیست. امیدوارم بتوانم این تمرین را هر روز انجام دهم به نظرم بازی با واژه‌ها و معنی تازه بخشیدن به آنها زیبا‌ترین کار دنیاست. سپاس از مطالب آموزنده‌ای که در سایتتون می‌گذارید.