این حرف همیشه الهام‌بخش

این چند سطر، یکی از الهام‌بخش‌ترین چیزهایی است که تاکنون خوانده‌ام، حس کردم بهتر است آن را با شما به اشتراک بگذارم. مطمئناً بارها و بارها برای بازخوانی این متن به این پست بازخواهم گشت. این روزها، بیش از پیش به مرور این سطرها نیاز داریم:

از یکی از فضانوردانی که در اولین سفر به کرۀ ماه شرکت داشت گفته‌ای بی‌پیرایه، حکیمانه و زیبا نقل شده است که از قرار مسموع به مجرد بازگشت از این سفر بر زبان جاری کرده است (این گفته را از حافظه نقل می‌کنم):

«من در فرصت عمر خود سیاره‌هایی را دیده‌ام، ولی همواره زمین را بر باقی سیاره‌ها ترجیح می‌دهم.»

به گمان من، این نه فقط حکمت است، بلکه حکمتی فلسفی است.

ما نمی‌دانیم چگونه است که بر این سیارۀ کوچک اعجاب‌انگیز از حیات بهره‌مندیم –یا به چه علت باید چیزی مثل زندگی باشد که سیارۀ ما را این چنین زیبا گرداند.

ولی حال در این سیاره به سر می‌بریم، و همه جور دلیل داریم که از این حال، به حیرت دچار شویم و از بابت آن احساس قدرشناسی کنیم.

این به معجزه نزدیک است، زیرا نهایت چیزی که علم می‌تواند به ما بگوید این است که عالم تقریباً تهی از ماده است؛ و در هر جایی هم که ماده وجود دارد، آن ماده کمابیش حالت آشفته و بی‌نظم دارد و قابل سکونت نیست.

شاید سیارات دیگری هم باشند که در آن‌ها حیات وجود داشته باشد.

با این حال، اگر تصادفاً بر جایی در عالم انگشت بگذاریم، احتمال یافتن جسمی ذی‌حیات در آن‌جا در حد صفر یا نزدیک به صفر خواهد بود (محاسبۀ این احتمال بر پایۀ کیهان‌شناسی فعلی ماست که به نحوی تردید‌بردار است).

بنابراین، حیات در هر حال ارزش چیزی نادر را دارد؛ حیات ذی‌قیمت است.

ما این را به باد فراموشی می‌سپاریم و حیات را کم‌بها می‌گیریم، چه‌بسا از روی بی‌فکری؛ یا چه‌بسا از آن جهت که این زمین زیبای ما، بی‌تردید، قدری شلوغ شده است.

همۀ آدم‌ها فیلسوف‌اند، زیرا همه به نحوی از انحا نگرشی نسبت به زندگی و مرگ اختیار می‌کنند.

هستند کسانی که می‌پندارند زندگی بی‌ارزش است زیرا پایان می‌پذیرد.

آن‌ها فکر این را نمی‌کنند که می‌شود استدلال خلاف آن را هم اقامه کرد: این که اگر زندگی نقطۀ پایانی نداشت، عاری از ارزش بود؛ این‌که، تا حدودی، خطرِ همواره حی و حاضرِ از دست دادن زندگی است که کمک می‌کند ارزش زندگی بر ما ثابت شود.

سِر کارل پوپر

نقل از کتاب جغد مینروا، ترجمۀ مسعود علیا، نشر ققنوس

پی‌نوشت:

پوپر، یکی از بزرک‌‌ترین و تاثیرگذارترین فلاسفۀ قرن بیستم است. قبلاً در برخی یادداشت‌هایم به افکار و عقاید او اشاره‌هایی داشته‌ام: کارل پوپر