۲ نوع نوشتن، ۲ نوع نویسنده

۱۳۹۹-۰۴-۳۰شاهین کلانترینثرهای یومیه, یادداشت روز55 دیدگاه

-گفتی یه وقتایی حس می‌کنی نوشتن سخت‌ترین کار دنیاست…

+یه وقتایی نه، بیشتر اوقات.

-بذار حرفمو بزنم.

+باشه بفرما.

-خب، چرا با اینکه به قول خودت «بیشتر اوقات حس می‌کنی نوشتن سخت‌ترین کار دنیاست» کماکان زور می‌زنی بنویسی؟

+اونوقت جای نوشتن چه کاری انجام بدم؟

-قرار نشد سوالو با سوال جواب بدیا.

+خب، من از اینکه می‌تونم با یه مقدار زور زدن، به این سختی، سختیِ نوشتن، غلبه کنم لذت می‌برم. کار سخت تو دنیا کم نیست. اما انجام هر کار سختی لذت‌بخش نیست. نه که فکر کنی من خودآزارم و می‌خوام زورکی یه کار سخت پیدا کنم و از شکنجۀ خودم لذت ببرم، نه. ولی تجربه به من می‌گه کاری که برای آدم، ساده می‌شه دیگه لذتی نداره. خیلی مهارت‌ها رو اولش که یاد می‌گیری برات لذت‌بخشه، ولی همین که واست راحت شد دیگه چالش ایجاد نمی‌کنه برات، یا خیلی کم این اتفاق میفته. اما نوشتن نه. نوشتن هر روز و هر لحظه چالشه. تو ممکنه صبح نویسندۀ خوبی باشی، اما شب حس کنی حتی از پس نوشتن یه جملۀ ساده هم بر نمیای. صدالبته که توی نوشتن قطعاً آدم رشد هم می‌کنه، نوشتن مسلماً به عادت هم تبدیل می‌شه؛ اما همۀ اینا نمی‌تونه چالش ذاتی نوشتن رو از بین ببره.

-من که فکر می‌کنم این یه جور شکنجه‌ست. ضمن اینکه تو داری سیرداغ پیازداغ ماجرا رو زیاد می‌کنی. اینهمه آدم دارن صبح تا شب هزاران هزار کلمه رمان و مقاله و نوشتجات دیگه هوا می‌کنن، یعنی همه هر روز مثل تو درگیر یه چالش شکنجه‌آورن؟

+منظورت از رمان همین چیزاییه که پارت پارت می‌ریزن تو اینستاگرام؟

-خب آره فرض کن همونا.

+خب موضوع اینه که به نظر من اونا هنوز نوشتن واقعی رو شروع نکردن.

-یعنی چی؟ اینهمه نوشته. مردم هم که می‌خونن. حتی خیلیاشون کتاب چاپ شده هم دارن.

-خودت گفتی نوشتجات. کسی که نوشتجات تولید می‌کنه دغدغۀ یادگیری نداره، اون نمی‌نویسه تا یاد بگیره، اون می‌خواد بنویسه تا یاد بده.

-پس یعنی تو می‌گی دو جور نویسنده داریم؟

+آره، یه گروه می‌نویسن تا یاد بگیرن، یه گروه می‌نویسن تا یاد بدن. جالبه بدونی که من از گروه اول چیزای بیشتری یاد گرفتم.

-چرا اونوقت؟

+چون گروه دوم حتی اگه خودشون رو خدا ندونن، اقل‌کم مخاطب رو گوسفند فرض می‌کنن و خودشون رو چوپون. من فکر نمی‌کنم مخاطب عاقل از ببعی فرض شدن خوشش بیاد.

-پس تو می‌‎گی یعنی هر کسی که قصد داره با مطلبش چیزی رو یاد بده دیگران رو گوسفند فرض می‌کنه؟

+نه. من حرفم اینه که آدم اگر هم می‌خواد چیزی یاد بده، بهتره تمرکزش روی یاد دادن به خودش باشه. البته یادت باشه من این رو با این فرض می‌گم که طرف دغدغۀ یادگیری داره. «نویسندۀ یادگیرنده‌» اگه بخواد داستان بنویسه، از همون اول قلم تیز نمی‌کنه برای گنجوندن پند و انداز و پیام اخلاقی تو داستانش. پیامی اگر هست باید تو خود داستان شکل بگیره. نه اینکه نویسنده زور بزنه پیام رو فرو کنه تو داستان. نویسندۀ یادگیرنده فقط حواسش به تعریف کردن داستانه. نویسندۀ یادگیرنده این شانس رو داره که از نوشتۀ خودش کلی چیز یاد بگیره، چون اون اجازه داده که داستانش به راه خودش بره، و راه آفرینش خلاقۀ خودش رو با بخشنامه صادر کردن برای خودش سد نکرده. در مورد غیرداستانی‌نویس‌ها هم همین موضوع می‌تونه به شکل دیگه‌ای صادق باشه. تو اگه مقاله رو به قصد یادگرفتن چیزای تازه بنویسی، احتمالاً با لذت بیشتری می‌نویسی و متنت طراوت بیشتری خواهد داشت. چون نوشتن، برات می‌شه کشف کردن. نه نشخوار چیزایی که هزار بار گفتی.

-من الان حس می‌کنم تو منو گوسفند فرض کردی.

+چرا؟

-خب، بعضی حرفات برام تکراریه. تو که خودت هر روز حرف تازه نمی‌زنی.

+درسته، ولی من هر روز کشف تازه می‌کنم. اگه یه حرفی رو تکرار می‌کنم واسه اینه که دوباره بهش رسیدم. واسه اینه که تونستم از یه جنبۀ دیگه هم تجربه‌ش کنم. اما هیچوقت نشده که یه چیزی رو بنویسم صرفاً با این فرض که بخوام چیزی رو به دیگران یاد بدم بدون اینکه خودم هیچ چیزی یاد بگیرم. یادت باشه تو هر بار تکرار هم می‌شه چیزهای تازه یاد گرفت، به شرط اینکه تکرارِ تو به قصد یادگرفتن باشه، نه یاد دادن. در نهایت باید گفت برای نویسندۀ یادگیرنده هر بار نوشتن یه جور چالشه. چالشی که خالی از لذت نیست.

+باشه تو خوبی!

-مرسی اه!

من هر چند وقت یکبار برای دوستانم ایمیلی می‌فرستم که در آن جدیدترین جملات الهام‌بخشی را که خوانده‌ام به اشتراک می‌گذارم. اگر به دریافت این نامه‌ها علاقه دارید فرم زیر را پر کنید: