ستون شکسته‌نویسی: قابلمۀ شفابخش!

۱۳۹۷-۱۲-۰۱شاهین کلانتریاز نوشتن, خلاقیت, شکسته‌نویسی20 دیدگاه

تو این ستون، بعضی از روزای هفته محاوره می‌نویسم؛ یعنی «می‌شود» میشه «میشه!»

من همیشه به دوستانم توی دوره‌های نویسندگی پیشنهاد می‌کنم که سراغ محاوره‌نویسی نرن، چون یه جور تنبلیِ نوشتاری میاره. ضمن این‌که ما فارسی‌نویسی درست رو با نشکسته‌نویسی یا نوشتن به زبان نوشتار یاد می‌گیریم.

این زبان گفتاری که ما معمولاً توی چت‌ها باهاش می‌نویسیم، در اصل لهجۀ تهرانیه. مثلاً اگر محاورهٔ همدانی‌ها و قزوینی‌ها رو ببینید متوجه می‌شید که چقدر به زبان معیار نزدیک‌تره.

بنابراین شکسته‌نویسی شاید راحت‌تر یا صمیمی‌تر به نظر برسه، اما خوندنش سخت‌تره. چون چشم ما برای مطالعه، با زبان نوشتار راحت‌تره و قرادادهای این زبان مشخص‌تر و دقیق‌تره.

شاملو می‌گه: جوری غیرمحاوره بنویسید، که خواننده بتونه تو ذهن خودش محاوره بخونه.

باری. به هر حال محاوره نویسی به درد نوشتن دیالوگ و نمایشنامه می‌خوره و من تو ستون شکسته‌نویسی می‌خوام یه کم مونولوگِ شکسته هوا کنم!

خب، حالا از چی براتون بگم؟

بذارید بگم این روزا دارم چیکار می‌کنم.

خب یه خروار کار روی سر خودم ریختم و ناراضی هم نیستم. هر چند گاهی کلافه می‌شم.

از اولین روزای نوجوونی تنها آرزوم این بود که سرم همیشه شلوغ باشه: موبایل نداشتم، اما یه کارت رو شبیه موبایل نقاشی کرده بودم و شبا اونو می‌چسبوندم به گوشم و شروع می‌کردم به حرف زدن با ارواح؛ غالباً هم به همه می‌گفتم که سرم خیلی شلوغه و تا ده سال آینده وقتم پره.

آخه اون روزا تو یه برنامه‌ای سیروس مقدم می‌گفت که تا ده سال آینده مشخص شده که قراره چه فیلما و سریال‌هایی رو بسازه. البته نمیدونم رو چه حسابی این حرف رو می‌زد، ولی خب، برای من جالب بود.

شاید چون چنین آدمی هیچ شباهتی به بابای من نداشت و منم اصلاً دوست نداشتم کارام شبیه بابام باشه. چون اصولاً برنامه‌ریزی و پدر من، مثل جن و بسم‌الله بودن.

حالا سرم به حد کافی شلوغه. یه کار خوب دارم، که دقیقاً همون رؤیای کودکیمه. من خیلی زودتر از تصورم به خیلی از رؤیاهام رسیدم. هر چند چندان هم از همه چیز راضی نیستم. اصلاً راضی بودن از شرایط وحشتناکه. آدم فکر می‌کنه دیگه باید بمیره. تا وقتی ناراضی هستی زنده‌ای. وقتی هم مردی خود به خود راضی میشی!

اما نه این حرفا به درد شما نمیخوره. من دوست ندارم هی از خودم بگم. یا اگر هم بناست از خودم بگم، دوست دارم مثل یه پیشنهاد باشه برای شما.

به خاطر همین خیلی از اوقات به خاطر نوشتن یه پست وبلاگی، چندین ماه روی ساختن یه عادت مفید وقت می‌ذارم تا بعداً به عنوان موش آزمایشگاهی بهتون گزارش بدم.

خب، حالا چه چیز مفیدی به شما پیشنهاد بدم؟ بذارید بگم دور و برم چی هست، شاید خودتون بتونید یه چیزی پیدا کنید:

یه چراغ مطالعۀ زرد رنگ فلزی هست. من گاهی اوقات اتاق رو خاموش می‌کنم و کار روشنایی رو می‌سپرم به این چراغ.

یه ساعت کوکی کوچولو که وقتی می‌خوام چرت بزنم یا برای کاری زمان تعیین کنم، ازش کمک می‌گیرم.

چند خراوار کتاب هم هست که شهوت خوندن همه‌شون رو دارم، و همه رو هم نمی‌تونم کامل بخونم.

و یه قابلمه، که من کلمات و عبارت‌های تازه‌ای رو که پیدا می‌کنم می‌ریزم توش. اصلاً بذارید همین رو بگم. دیدید، بالاخره محتویات میزم رو نوشتم و به یه ایده‌ای رسیدم که بتونم به شما پیشنهاد بدم.

بذارید یه سری از چیزایی که تو قابلمۀ سبزرنگِ روی میز هست رو برای شما بنویسم:

پیراهن بیهودگی

اضطراب خزان نیست در جوانۀ تو

آب در کتری آواز می‌خواند

افسوس روزگاران

تدبیر را قفس‌سوز، تقدیر را قفس‌زاد

قطره قطره نوشیدن شب

چراغ اشک من

سایۀ گرفتار روی دیوار

عنکبوت یا مگس؟

انتخاب صرفاً یک توهم است

آنچه فروید نمی‌دانست

بادبادک مرده

تنهایی، تنها می‌خوابد

یاد رنگین سفر

ماهِ شرمناک

و…

یاد شعرهای آوانگارد افتادید؟ نه، این کلمات و عبارت‌ها هیچ ربطی به هم ندارند. هر کدام روی یک کاغذ کوچک نوشته شده‌اند و توی قابلمۀ کوچک من در حال پخته شدن هستند.

من وقتی کتاب می‌خوانم یا حین وب‌گردی به مطالب خوب می‌رسم، هر جا که کلمه، عبارت یا جملۀ دندان… آخ آخ می‌بینید چی شد؟ من می‌خواستم محاوره بنویسم؛ اما دو سه خط بالا رو حواسم نبوده و کتابی نوشتم. خب، خودتون تو دل خودتون محاوره بخوندیش!

داشتم می‌گفتم، من هر چی که به نظرم تازه، جالب یا به‌دردبخور به برسه می‌نویسم و می‌ندازم تو قابلمه. بعداً که می‌خواهم آزادنویسی کنم، این کاغذا رو می‌چینم جلوی خودم و چند تا کار انجام می‌دم:

یا باهاشون جمله‌های تازه می‌سازم تا وارد دامنۀ واژگان فعالم بشن.

یا به ترکیبشون با هم فکر می‌کنم.

یا به این فکر می‌کنم که چرا این کلمه یا عبارت برای من جالب بوده و فکر کردن به همین موضوع خیلی از اوقات ایدۀ یه یادداشت تازه رو به من میده.

خوبی قابلمه‌بازی اینه که همیشه در من جرقۀ لازم برای آتیش بازی با نوشتن رو میزنه و بعدش راحت‌تر می‌تونم بنویسم.

حالا شما اگه قابلمه به نظرتون مناسب نیست، یا مقامات آشپرخونه مجوز استفادۀ غیرغذایی از قابلمه رو بهتون نمیدن، می‌تونید یه سطلی سبدی چیزی رو جایگزینش کنید.

به هر حال، خوبه که آدم، کلمات و عبارت‌های جالب رو یه جا جمع کنه. من اگه کلمه نداشتم که الان نمی‌تونستم با شما حرف بزنم. پس کلمه‌ها خیلی به خوبن، (ارزشمندن؟ نازن؟ مفیدن؟ به درد بخورن؟) خودتون یه کلمۀ مناسب پیدا کنید دیگه. من چقدر جای شما فکر کنم!

به قول رضا بابایی: