آموزش دستور زبان فارسی | فعل: شخص (مفرد-جمع)

قسمت‌های قبلی آموزش دستور زبان را اینجا بخوانید.

فعل

شخص (مفرد-جمع)

فعل بیان کاری یا حالتی است در یکی از زمان‌های سه‌گانه که به یکی از سه شخص نسبت داده می‌شود:

«آمدم» نسبت آمدن است در زمان گذشته به گوینده یا اول شخص.

«می‌روی» نسبت رفتن است در زمان حال به شنونده یا دوم شخص.

«گفت» نسبت گفتن است در زمان گذشته به دیگر کس یا سوم شخص.

هر یک از این سه شخص ممکن است یکی باشند یا بیش از یکی.

«گفتم» نسبت گفتن است به اول شخص که یکی بیش نیست.

«رفتیم» نسبت فعل رفتن است به اول شخص که بیش از یکی باشد یعنی چند تن باشند.

مثال: من گفتم. من و حسن به بازار رفتیم.

فعلی که به یک تن نسبت داده شود، مفرد خوانده می‌شود.
فعلی را که به بیش از یک تن نسبت بدهیم، جمع می‌خوانیم.

گفتیم که فعل بر کار یا حالت معینی دلالت دارد در یکی از سه زمان: گذشته، اکنون، آینده. در هر زمان هم آن کار یا حالت به یکی از سه شخص نسبت داده می‌شود: اول شخص، دوم شخص، سوم شخص.

هر کی از این اشخاص سه‌گانه ممکن است یکی باشند یا بیشتر.

یکی را مفرد و بیش از یکی را جمع می‌خوانیم. پس هر فعلی در هر زمان از جهت نسبت به شخص شش صورت پیدا می‌کند:

اول شخص مفرد/اول شخص جمع

دوم شخص مفرد/دوم شخص جمع

سوم شخص مفرد/سوم شخص جمع

برای مثال فعل «آمدن» را در زمان گذشنه در نظر می‌گیریم. شش صورت آن چنین است.

آمدم/آمدیم

آمدی/آمدید

آمد/آمدند

 

منبع: دستور زبان فارسی، پرویز ناتل خانلری

پی‌نوشت:

چرا دستور زبان پرویز ناتل خانلری را دوست دارم و بازنشر می‌کنم؟

به خاطر اینکه پرویز ناتل خانلری یکی از بهترین نثرنویسان فارسی معاصر است و من از نوشته‌هایش بسیار آموخته‌ام. فقط کافی است یکی از کتاب‌های دکتر خانلری را بخوانید تا با زیبایی و استحکام نثر درجه‌یک او آشنا شوید.

مترجم چیره‌دست، سروش حبیبی، در بخشی از کتاب «در همسایگی مترجم» در پاسخ به سؤال «از میان آثار قدیم فارسی از شعر و نثر بیشتر چه آثاری را می‌خوانید»، می‌گوید:

از شعرا فردوسی و سعدی و مولوی و نظامی و حافظ. شاملو و سایه و سپهری و خویی و نادرپور. از آثار منثور تاریخ بیهقی، تفسیر طبری، اسرارالتوحید، سیاست‌نامه، جوامع‌الحکایات، بدایع‌الوقایع، منصفات بابا افضل کاشانی، مناجات‌های خواجه عبدله انصاری، تاریخ سیستان و به خصوص نثر اساتید بزگوارم خانلری و احسان یارشاطر و از نویسندگان جدید، هدایت، جمالزاده، صادق چوبک، آل احمد، ساعدی و دیگران.

 

5 پاسخ

  1. از خواندن دستور زبانی که فکر می کردم بسیار ساده است و خیلی خوب آن را بلدم، بسیار لذت بردم.
    « “ساده” می تواند سخت تر از “پیچیده” باشد: شما باید بسیار کار کنید تا با شفاف کردن ذهنتان آن را ساده سازی کنید اما در آخر ارزشش را دارد زیرا زمانی که به آن مرحله برسید، می توانید کوه هارا جابه جا کنید. » _استیو جابز

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *