رسمُلخط: واقعن قطعن حتمن اصلن شدیدن حتا

بر خلاف گذشته دیگر از الف تنوین‌دار (اً) استفاده نمی‌کنم. برای آنکه برخی دوستان دست از سر کچل ما بردارند مجموعه‌‌یی از استدلال‌ها و نمونه‌هایی که درباره‌ی این موضوع و سایر موضوعات مرتبط با «رسمُلخط» وجود دارد اینجا گرد هم می‌آورم:

نظر دکتر حبیب‌الله آیت‌اللهی (نویسنده، نقاش و عضو سابق فرهنگستان ادب فارسی) درباره‌ی الف تنوین‌دار و چند چیز دیگر:

از کتاب «واژه‌گزینی و همانندسازی»، نشر مهر نوروز

۱) من در این نوشتار واژه‌های تازی را که هم اکنون سدها سال است در زبان فارسی به استخدام درآمده و رواج زیادی یافته‌اند، به همان صورتی که تلفظ می‌شوند آورده‌ام. این‌ها غلط‌های نوشتاری نیستند. بلکه واژه‌های فارسی شده‌اند که لباس تازی پذیرفته‌اند، مانند: الاهی=الهی، حتا=حتی، واقعن=واقعاً، بلاخره=بالاخره، بقا=بقاء، شفا=شفاء، و امثال این‌ها. ممکن است این روال نویسش خوشایند بسیاری از تازی دوستان یا سنّت‌گریان که هنوز به پدر خود ابوی و به برادرشان اخوی می‌گویند، نباشد، از آنان با کمال گستاخی پوزش می‌خواهم.

۲) برخی از واژه‌های ترکیبی بویژه واژه‌های قیدی را که در «رسمُلخط‌»های متفاوت پیوسته یا جداجدا می‌نویسند مانند: «به ویژه»، «به واسطه»، «در حالی‌ که» و «به هنگام» یا «به هنگامی که»، که «بویژه»، «بواسطه»، «درحالی‌که» «بهنگام»، «بهنگامیکه» نیز نوشته شده است، من دومین شیوه را برگزیده‌ام.

۳) واژه‌هایی که تنوین دارند، نازی یا آن‌هایی که به روال تازی ساخته شده‌اند، من آن‌ها را همان‌گونه که تلفظ می‌شوند نوشته‌ام زیرا باور دارم که آن‌ها فارسی شده‌اند و بنابر این، باید به شیوه‌ی فارسی نوشته شوند. مانند: الزاماً=الزامن، حقیقتاً=حقیقتن، مستقیماً=مستقیمن، مسلماً=مسلمن و غیر این‌ها…

۴) در واژه‌هایی که «الف مقصوره» وجود دارد، من با الف کامل نوشته‌ام زیرا الف مقصوره! در خط و زبان فارسی جایی ندارد. نیز حرف‌ «ة» را که «ت» تلفظ می‌شود، همان‌ گونه که گفته می‌شود آورده‌ام. چنین است که «الهی» را «الاهی» و «آیة الله»‌ را «آیت‌ الله»‌ نوشته‌ام و نمونه‌های دیگر از این دست. نیز همزه‌های  برخی از واژه‌های پایان گرفته با الف [البته در تلفظ آن‌ها) از میان برداشته‌ام زیرا در زبان و خط فارسی همزه وجود ندارد و غیر این‌ها…

نظر احمد اکبری درباره‌ی الف تنوین‌دار:

از کتاب «فرجام خط و نوشتار فارسی» نوشته‌ی احمد اکبری (نشر زرنوشت)

(در رسم‌الخط نویسنده هیچ تغییری ایجاد نکرده‌ام)

«تنوین‌ها سه گونه اند: تنوین ِ نصب، تنوین‌ ِ رفع و تنوین ِ جرّ.

تنوین ِ نصب تنها تنوین ِ پرکاربرد در زبان ِ فارسي-ست. دو گونه یِ دیگر تنها، در دو سه واژه در نوشتار و گفتار رواج دارند.

محسن ِ شاملو، در رساله ئی، حدود ِ ۱۶۰۰ واژه یِ قیدي را، برا یِ استفاده یِ دانشجویان ِ خود، در دانشگاه ِ تهران، گردآوري کرده، که برابر ِ هر کدام سه واژه یِ فارسي یِ سره آورده است، از این شمار، حدود ِ ۱۳۰۰-تایِ آن‌ها تنوین‌دار اند. (دانلود کتاب واژه‌های فارسی، محسن شاملو)

از میان ِ این شمار از قیدها یِ تنوین‌دار تنها حدود ِ ۱۰۰ تنوین ِ پربسامد، در فارسي یٍ امروزین، رایج است، که فهرست ِ آن‌ها همراه با برابرها یِ فارسي یِ آن‌ها در پیوست ِآمده است.

تنوین ویژه‌ یِ زبان ِ عربي-ست، و در آن زبان تلفّظ ِ “ن” ِ ساده با “ن” ِ تودَماغي (nasal) متفاوت است، که به شکل ِ تنوین مي آورند. حال آن که، در فارسي چُنین نیست، و ما فرق ي میان ِ ‌”ن” در “گفتن” و “ن” در حتمن (حتماً) نه مي گذاریم.

محسن ِ شاملو مي گوید: «همان پیمان که “حیوة، زکوة، صلوة، مشکوة و… ” را به گونه‌ یِ “حیات، و زکات و صلات، مشکات و …” در آورده است. چند گاه ِ دیگر “ابداً، اصلاً، حتماً، فعلاً، قانوناً و…” را به سیما یِ “ابدن، اصلن، حتمن، فعلن، قانونن، و…” در می‌آورد.».

نوشتن ِ تنوین‌ها با “ن” بار ِ گران ِ سه نشانه یِ کمکي یِ (-ً، -ٌ، -ٍ) را از روی دوش ِ دستگاه ِ نوشتاري یِ فارسی بر مي دارد.»