پنج قطعۀ آسان

درود بر شاهین مَه‌جبین!

۱. درباره‌ی این تکه دو موضوع و یک پیش‌نهاد به ذهنم می‌رسد:
الف. همان‌طور که به پیش‌بینی‌ها و پیش‌گویی‌های بدبینانه نباید وقعی نهاد یا دستِ‌کم نباید آن‌چنان توجه کرد، به وعده‌ها و دل‌خوش‌کنک‌های بی‌سروته هم نباید التفات داشت.

ب. ازجمله‌ احمقانه‌های رایجِ دیگر در جامعه‌ی ما آمارهای بی‌اصل‌ونسبِ بعضاً مضحک است. آموزگاری داشت برای دانش‌آموزانش با شور و شوق تعریف می‌کرد: «ترامپ فقط با هفتادوهفت کلمه حرف می‌زند»! و از این موضوع می‌خواست به این برسد که ترامپ آدم نفهمی است. یکی هم نبود آن‌جا به‌اش بگوید تو یا ما را گاو فرض کرده‌ای، یا خودت هم واقعاً گاوی، یا این‌که کلاً ترامپ را با تارزان اشتباه گرفته‌ای. آخَر اگر همین کلمات سلام‌وعلیک و تعارفات روزانه را بشماری، از صد کلمه بالا می‌زند. آن‌وقت چه‌جوری ترامپ این‌همه فحش و تهدید را با فقط هفتادوهفت کلمه بیان می‌کند؟!

پ. اگر یک نفر یک وبلاگ درست کند و نامش را بگذارد «احمقانه‌ها» و هر روز فقط درباره‌ی یکی از حماقت‌های ما بنویسد، مطمئنم که روزی کمِ‌کم، یک احمقانه برای نوشتن خواهد داشت. شاید بد نباشد که صفحه‌ای برای این موضوع هم بسازی.

۲ و ۳. مصداق بارزی است از «از آب کره‌گرفتن»، ایده‌ای که هروقت می‌شنوم دیوانه‌اش می‌شوم. این همان آفرینش است. همان که در صورت دیگرش آن را اصطلاحاً «اِبدال فرصت به تهدید» می‌گوییم. اگر از شرط تسلط بر زبان که ابزاری لفظی است درگذریم، شاید مهم‌ترین شرط محتوایی همین باشد، یعنی ذهن مضمون‌پرداز. آن‌که از آبِ اتفاقات برای خودش کره‌ی نوشتن می‌گیرد، چه‌بسا نویسنده‌ترین باشد.

۴. چندتا نکته‌ی واژگانی از واژه‌های این ابیات به خاطرم رسید، اما موضوع جالب‌تری یافتم که بگویم. یادم می‌آید اولِ دبیرستان که بودم، تلویزیون سریال «شهریار» را پخش می‌کرد. چون در خانواده‌ای ادبیات‌آمیخته زاده و پرورده شده‌ام، خواه‌ناخواه ادبیات‌آموخته شده‌ام و از نظر عروض و قافیه و صناعات، اصطلاحاً نخوانده‌ملّا محسوب می‌شوم، اما به‌مراتب به شِقّ علمیِ عرصه‌های زبانی، یعنی زبان‌شناسی و ریشه‌شناسی گرایان‌ترم. القصه، با این‌که آن روزها هم کم‌تر گرد ادبیات می‌گشتم، تحت تأثیر آن سریال، جوگیر شدم و چون پیش‌زمینه‌ی باستان‌گرایانه داشتم و کل دوران دبستان و راهنمایی را صَرف مطالعه در باب آن کرده بودم، شبهِ‌غزلی چهاربیتی گفتم که در آن از توصیف پرچم هخامنشیان هست تا انگیزانش بردیا به کین‌خواست از یونانیان. چندتا خطای عروضی هم دارد البته. آن زمان هم می‌دانستم که آن اِشکالات را دارد، ولی حتماً شنیده‌ای که می‌گویند: «قافیه چون تنگ آید، شاعر به جفنگ آید.» این هم از مصادیق آن است. آن چهاربیت را این‌جا تقدیمت می‌کنم:

از هندیا تا لیدیا، گستر درفشت بردیا
آن نیزه‌زرّین، وان عقاب، گسترده بالش بی‌ریا
آن پرچم شاه جوان، رنگ حریریش ارغوان
کان هست شیدِ جاودان، بنما به گیتی آریا
از پیکر کوروش ستان فرّ اهوراییِ خویش
تاز و مباز این جنگ را از دیو، آن یونان‌نیا

باری، این مقدمات را چیدم تا با استناد به تجربه‌‌ی زیسته‌ام، بگویم که سراینده از پیرامونش بسیار اثرپذیر است. اگر اثرپذیری از آن سریال نبود، چه‌بسا هیچ‌گاه همان چهاربیت را هم درنمی‌کردم، چنان‌که دیگر هم سراغ آن چیزها نرفتم. راستی، در شماره‌ی ۷۹ مجله‌ی «کرگدن»، یک یادداشت بسیار ارزنده از احسان رضایی خواندم که می‌توان گفت حرفش حتا پشت‌وانه‌ی شناختی هم دارد و می‌شود گفته‌اش را با یافته‌های علوم شناختی ثابت کرد. عنوان آن یادداشت چنین است: «من اگر بهتر شوم، تبدار ماند بسترم» فایل صوتی‌اش را هم در رایانامه برایت می‌فرستم.

۵. الف. این تکه را درست متوجه نشدم: «بخشی از زمان کاری برای تنظیم و توزیع و کنترل آثار خلق شده است.» این‌جوری فایده ندارد. زیادی سربسته و کلی‌گویانه است. پیش‌نهاد می‌دهم در یادداشت دیگری با جزئیات درباره‌اش بنویسی. به‌علاوه، پس خودِ نوشتن چه شد؟ کجای این سه مرحله جا گرفت؟

۵. ب. این من را دوباره یاد الاکلنگ نوشتن و خواندنِ خودم می‌اندازد. شاید لازم باشد یک بچه‌یادداشت درباره‌اش بنویسم. دقیقاً مثل الاکلنگ، وقتی نوشتنم مشبع می‌شود، فشارِ خواندنم می‌افتد و باید آب‌کلمه سر بکشم، و زمانی هم که قابلمه‌ی خواندنم سر می‌کند، باید با ملاقه‌ی نوشتنم سرریزش را جمع بکنم.

بدان و آگاه باش که عشق اکسیری سحر آمیز است که با افسونش عقل از سر می رباید و حواس را پریشان میکند و آدمی را به توهم وا میدارد تا آنجا که این شاعر نگون بخت فراخی دهان معشوق را چون گلی شکفته میبیند و در مدحش ترانه ها می سراید و یا چون آن مجنون دل افکار آن لیلی زشت صورت را چون حوری زیباروی تصور میکند و در تاریخ و ازمنه قصه عشقش بر سر زبانها میفتد
و اما به آن شاعر خوش قریحه ظن و گمان دیگری نیز میرود و آن اینکه آن بینوای درمانده از ترس زبان کژدم گونه عیالش به ناچار این چنین زبان به تملق گشوده تا با وصف زیباییهای ساختگی و من درآوردی خود را از شر آن در امان بدارد
پس زبان همسر نیز بس ناجوانمردانه اکسیریست

دیروز بعدازظهر نزدیک بود اتفاق بدی برای من بیفته که ممکن بود باعث مرگم بشه. ولی با خودم گفتم بذار از آخرین لحظات زندگیم لذت ببرم و همچنان به کارهای همیشگی خودم بپردازم. عجب از اون پادشاه که 10 سال به نظرش کم اومده و برای من چند ساعت هم غنیمتی بود و ازش استفاده کردم و اون بلا هم فعلا از سرم رد شده. و تازه امروز هم توی دوره آنلاین مدرسه نویسندگی هم ثبت نام کردم.